मराठी रीती रिवाज- महाराष्ट्रातील सण, देवस्थाने, पूजा, आरत्या आणि बरीच माहिती

मराठी रीती रिवाज

या जगाच्या पाठीवर, कुठल्याही ठिकाणचे लोकजीवन खुलून येण्यासाठी मुख्यत्वे करून त्या संस्कृती मधले सण, त्यांचे उत्सव यांचा खूपच मोठा वाटा आहे. दैनंदिन आयुष्य जगताना माणूस हा नेहमीच काहीतरी नवीन घडण्याची वाट पहात होता. माणसाच्या या सतत नाविन्याच्या आणि बदलाच्या ओढीने तो समारंभासाठी निमित्ते शोधत गेला.  त्या शोधातूनच सणवारांची निर्मिती झाली. हे सण, उत्सव नेहमीच सर्वाना एकत्र बांधून ठेवण्यात,  त्यातून एकात्मता साधण्यात खूपच  महत्वाचं कार्य करत आले आहे.

आपल्या भारतात आपले सण,  उत्सव यांना खूपच महत्व आहे. आपली प्राचीन भारतीय संस्कृती हि नेहमीच अध्यात्माशी निगडित होती. भारतातील तेहतीस कोटी देव, त्यांच्याशी निगडीत असलेल्या पौराणिक कथा, निसर्गात सतत घडणारे बदल, ऋतुमान या सर्वांशी सांगड घालून विविध सणवार यांची निर्मिती झाली.

जीवनाला अध्यात्म, भक्तिभावाचा स्पर्श देण्यासाठी सर्व सण उत्सवांना देवकल्पना, पौराणिक कथा-कल्पनांची जोड दिली गेली.  विशिष्ठ देवतेचं अधिष्ठान, श्रद्धा, भक्तिभाव, पूजा,  व्रत,  नैवेद्य इत्यादींची जोड दिल्यामुळे सण धार्मिक भावनेने,  श्रद्धेने साजरे केले जातात. त्याच्याशी निगडीत असे खाद्यपदार्थ, पूजा, आराध्य दैवत वगैरे प्रथा सुरू झाल्या.

आता काळ हा वेगाने बदलत आहे. जीवन खूपच वेगवान होत आहे. तरी सुद्धा,  महत्वाची बाब म्हणजे,  अगदी पूर्वी प्रमाणे नसलं तरी,  सण-उत्सव साजरं करण्याची मानसिकता आजच्या पिढीत सुद्धा कायम आहे. आपण या प्रथा जरी वर्षानुवर्षे पाळत असलो तरी त्यांविषयीची पारंपारिक माहिती सर्वांना असतेच असे नाही. मुख्य प्रश्न येतो तो म्हणजे या सण-उत्सवाची,  आपल्या संस्कृती ची माहिती उपलब्ध असण्याची. मराठी माणूस आता फक्त देशातल्या विविध राज्यांमधूनच नव्हे,  तर नोकरी-उद्योग धंद्यासाठी जगाच्या  कानाकोपऱ्यात पोहोचला आहे. खूप जणांना सणा बद्दल माहिती असते. उदाहरणार्थ गणपती बद्दल त्यांना माहिती असते, परंतु त्याची पूजा,  आरत्या या बद्दल माहिती नसते.

म्हणूनच हि उणीव दूर करण्याच्या दृष्टीने,  रचित टेकनॉलॉजि ने 'मराठी रीती रिवाज' नावाचे मोबाइल अँप आता अँड्रॉइड आणि अँपल या दोन्ही अँप स्टोर वर उपलब्द्ध केले आहे. त्यामुळे आजच्या मराठी पिढीला,  मग तो महाराष्टात असो किंवा परदेशात असो,  सर्वानाच आपले सण,  उत्सव,  आरत्या, श्लोक, पूजेची माहिती, आपली देवस्थान ..... अशी विविध माहिती अगदी सहज एका क्लिक वर आता उपलब्द्ध झालेली आहे.

आपल्या मराठी रीती रिवाजा संबंधी लागणारी माहिती या मोबाइल अॅप मध्ये उपलबद्ध आहे. शिवाय एकदा हे अॅप तुमच्या मोबाईलमध्ये डाउनलोड केल्यावर इंटरनेट ची हि आवश्यकता नाही. 

‘मराठी रीती रिवाज’ या मोबाइल अॅप मध्ये पुढील माहितीचा समावेश आहे -

१. नित्यकर्म 

२. पूजे संबंधी 

३. संख्याविशेष  

४. आपले सण (मराठी महिन्यानुसार) 

५. विविध माहिती

१. नित्यकर्म –

    o श्लोक / स्तोत्र –

·         मंगलाचरण 

·         करदर्शन

·         भूमिवन्दन

·         प्रात:स्मरण 

·         स्नान करताना म्हणावयाचे श्लोक

·         सूर्यनमस्कार

·         श्रीगणपत्यथर्वशीर्ष

·         संकटनाशन गणेशस्तोत्रम्

·         श्रीगणेशकवचम्

·         श्रीरामरक्षास्तोत्रम्

·         श्रीमारुतीस्तोत्र

·         फलश्रुति

·         तुलसीपूजन

·         भोजनाचे श्लोक

·         शुभंकरोती 

·         नवग्रहस्तोत्र

·         शनिमाहात्म्य

·         बावन्नश्लोकी गुरुचरित्र

·         मनाचे श्लोक

·         श्री सुक्त

·         श्रीलक्ष्मीस्तोत्रम

·         श्रीदुर्गास्तोत्र

·         श्रीशंकरस्तोत्र

·         श्रीमहालक्ष्म्यष्टकम

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय पहिला

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय दुसरा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय तिसरा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय चौथा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय पांचवा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय सहावा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय सातवा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय आठवा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय नववा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय दहावा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय अकरावा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय बारावा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय तेरावा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय चौदावा

·         श्रीशिवलीलामृत: अध्याय पंधरावा

         o पसायदान

    o भूपाळ्या -

·         गणपतीची

·         रामाची

·         घनश्याम श्रीधराची

·         श्रीकृष्णाची

    o आरत्यां - 

·         श्रीगणपतीची आरती

·         श्रीशंकराची आरती

·         श्रीदेवीची आरती

·         श्रीरामाची आरती

·         श्रीमारुतीची आरती

·         श्रीकृष्णाची आरती

·         श्रीदत्ताची आरती 

·         श्रीपादवल्लभाची आरती

·         श्रीविठोबाची आरती

·         श्रीज्ञानदेवाची आरती

·         श्रीजगदीशाची आरती 

·         कर्पूरारती

·         तुळशीची

    o मंत्र -  

·         क्लेश / पीडानाशक मंत्र

·         हरवलेली वस्तू सापड्यासाठीचा मंत्र

·         गायत्री मंत्र

·         मंत्रपुष्पांजली

·         तीर्थ घेतांना म्हणावयाचे मंत्र

    o प्रार्थना -

·         घालिन लोटांगण

२. पूजे संबंधी

    o मानसपूजा

    o पूजा

    o पूजा करताना

    o मूर्तीची प्राणप्रतिष्ठा करताना

    o देवळात गेल्यावर

    o काही महत्त्वाच्या गोष्टी

    o पंचोपचारी पूजा

    o षोडशोपचारी पूजा

    o सत्यनारायण पूजा

३. संख्याविशेष

    o एक

    o दोन

    o तीन

    o साडेतीन

    o चार

    o पाच

    o सहा

    o सात

    o आठ

    o नऊ

    o दहा

    o अकरा

    o बारा

    o तेरा

    o चौदा

    o पंधरा

    o सोळा

    o अठरा

    o सत्तावीस

४. आपले सण

    o   चैत्र -

·         गुढी पाडवा

                  ·         गौरी  तृतीया

·         राम नवमी

·         हनुमान जयंती 

   o   वैशाख -

·         अक्षयतृतीया

·         नृसिंहजयंती

   o   जेष्ठ -

·         वट सावित्री

   o   आषाढ -

·         चतुर्मास्यव्रत

·         एकादशीव्रत 

·         गुरुपौर्णिमा

·         दीपपूजा

   o   श्रावण -

·         विनायकी चतुर्थी 

·         नागपंचमी

·         मंगळागौरी व्रत

·         जिवत्यांची पूजा

·         वरलक्ष्मीव्रत

·         नारळी पौर्णिमा

·         रक्षाबंधन

·         जन्माष्टमी

·         पिठोरी अमावस्या

   o   भाद्रपद -

·         हरितालिकाव्रत

·         गणेशचतुर्थीव्रत

·         ऋषिपंचमीव्रत

·         अनंतचतुर्दशी

   o   अश्विन -

·         शारदीय नवरात्र 

·         दसरा

·         कोजागिरी पौर्णिमा

·         गुरुद्वादशी व वसुबारस 

·         धनत्रयोदशी 

·         नरकचतुर्दशी

·         लक्ष्मीपूजन

   o    कार्तिक - 

·         बलिप्रतिपदा / दिवाळी पाडवा

·         यमद्वितीया ( भाऊबीज )

·         तुलसीविवाह  

·         वैकुंठचतुर्दशी

·         त्रिपुरीपौर्णिमा

   o   मार्गशीर्ष -

·         चंपाषष्ठी

·         दत्तजयंती

   o   पौष -

·         मकरसंक्रांती

   o   माघ -

·         गणेशजयंती

·         वसंतपंचमी

·         रथसप्तमी

·         महाशिवरात्री

   o   फाल्गुन -

·         होळी

·         धुलीवंदन

·         रंगपंचमी 

५. विविध माहिती

   o   अधिकमास माहिती

   o   श्रीखंडोबाची प्रसिद्ध स्थाने

   o   अष्टविनायक

   o   दत्तक्षेत्र

   o   पंच महातत्वाची देवस्थाने

   o   वारांचे उपवास व व्रते

शिवाय पुढील पैकी काही  माहिती ध्वनी स्वरूपात देखील उपलब्ध आहे -

# श्लोक / स्तोत्र

# आरत्यां

# मंत्र

# प्रार्थना  - घालिन लोटांगण

अॅप चे काही फायदे -

* संपूर्ण अॅप हे मराठी भाषेंत उपलब्ध असून वापरण्यास अत्यंत सोपे आहे

* अॅप मोबाईलमध्ये डाउनलोड केल्यावर माहिती वाचण्यास इंटरनेट ची आवश्यकता नाही

* काही माहिती ध्वनी स्वरूपात देखील उपलब्ध आहे ( ५० मिनिटांचा ध्वनी उपलब्ध आहे. )

* लहान मुलांना आरत्या समजावयांस अॅप चा उपयोग होतो

* अॅप इंटरनेट शिवाय चालते त्यामुळे उपयुक्त माहिती कधीही व कुठेही वाचतां येतें

* अॅप मध्ये फॉन्टचा आकार पाहीजे तसा कमी अथवा जास्त करता येतो 

त्यामुळे आता सणासुदीच्या दिवशी घाईत असताना, शेवटच्या क्षणी आरती पुस्तके शोधण्याची गरज नाही. आपल्याला सदैव लागणारे श्लोक, आरत्या, प्रार्थना अगदी सहज एका क्लिक वर आता उपलब्द्ध आहेत. 

 अॅप डाउनलोड :

तुमच्या स्मार्टफोन मधून पुढील लिंक क्लिक करा –

आयफोन/ आयपॅड - https://itunes.apple.com/us/app/marathi-riti-rivaj/id1234491473?ls=1&mt=8

अँड्रॉइड - https://play.google.com/store/apps/details?id=com.rachittechnology.marathiritirivaj

किंवा

पुढील बारकोड तुमच्या स्मार्टफोन मधून स्कॅन करा - 

  आयफोन/ आयपॅड -

अँड्रॉइड -

संपर्क साधा :

contactus@rachittechnology.com

http://www.rachittechnology.com

https://www.facebook.com/RachitTechnology

https://twitter.com/RachitTech